Society foundation of the foreigners in Turkey (Stand February 2009):

Yabancı uyruklu gerçek ve tüzel kişilerin Türkiye’de şirket kurması, 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu’nun 3’üncü maddesinin a bendi gereği uluslararası antlaşmalar veya özel kanun hükümleri tarafından aksi öngörülmedikçe serbesttir ve yerli gerçek ve tüzel kişilere uygulanan esaslara tabidir. Türk mevzuatında şirketler 818 sayılı Borçlar Kanunu’nda, 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu düzenlemelere göre Türkiye’de kurulabilecek şirketlerin genel özellikleri ve bu şirketlerin kuruluş prosedürü aşağıda açıklanmaya çalışılmıştır:

1. Türk Mevzuatına Göre Kurulabilecek Şirketlerin Genel Özellikleri:

1.1. Adi Şirket:

Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiş olan adi şirketin tüzel kişiliği yoktur. En az 2 gerçek veya tüzel kişiyle kurulur. Ortak sayısı bakımından bir üst sınır belirlenmemiştir. Ortakların tamamı yabancı uyruklu olabilir. Sermaye miktarı bakımından ne bir taban, ne de bir tavan öngörülmüştür. Ortaklar sermaye olarak nakit, menkul veya gayrimenkul, fikri ve sınai haklar, menkul kıymetler, hak ve alacaklar, hatta emek dahi getirilebilir. Şirketin karar organı ortaklar kuruludur. Şirketin idaresi kuruluşta ana sözleşme ile, sonradan ise ortaklar kurulu kararıyla seçilecek idareciler tarafından yerine getirilir, aksi takdirde tüm ortaklar idareci sayılır. Şirketin temsili ise yine kuruluşta ana sözleşme ile, sonradan ise ortaklar kurulu kararıyla seçilecek temsilciler tarafından yerine getirilir, aksi takdirde tüm idareciler temsilci sayılır. Hem idarecilerin, hem de temsilcilerin tamamı yabancı uyruklu olabilir. Denetim hakkı ise tüm ortaklara aittir. Şirketin tüzel kişiliği olmadığı için şirket borçlarından dolayı sorumluluk, temsil şekline göre ortaklara veya işlemi bizzat yapan temsilciye aittir.

1.2. Kollektif Şirket:

Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenmiş olan kollektif şirketin tüzel kişiliği vardır. En az 2 gerçek kişiyle kurulur. Ortak sayısı bakımından bir üst sınır belirlenmemiştir. Ortakların tamamı yabancı uyruklu olabilir. Sermaye miktarı bakımından ne bir taban, ne de bir tavan öngörülmüştür. Ortaklar sermaye olarak nakit, menkul veya gayrimenkul, fikri ve sınai haklar, menkul kıymetler, hak ve alacaklar, hatta emek dahi getirilebilir. Şirketin karar organı ortaklar kuruludur. Şirketin idaresi kuruluşta ana sözleşme ile, sonradan ise ortaklar kurulu kararıyla seçilecek idareciler tarafından yerine getirilir, aksi takdirde tüm ortaklar idareci sayılır. Şirketin temsili ise yine kuruluşta ana sözleşme ile, sonradan ise ortaklar kurulu kararıyla seçilecek temsilciler tarafından yerine getirilir, aksi takdirde tüm idareciler temsilci sayılır. Hem idarecilerin, hem de temsilcilerin tamamı yabancı uyruklu olabilir. Denetim hakkı ise tüm ortaklara aittir. Şirketin tüzel kişiliği olduğu için şirket borçlarından dolayı sorumluluk birinci derecede şirkete, şirketin borçlarını karşılayamaması halinde ise ikinci derecede ortaklara aittir. Ancak istisnai durumlarda şirketin alacaklıları, birinci derecede doğrudan doğruya ortaklara haciz veya iflas yoluyla takipte bulunabilirler.

1.3. Komandit Şirket:

Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenmiş olan komandit şirketin tüzel kişiliği vardır. Ortaklardan en az biri komandite (sorumluluğu sınırlandırılmamış) ortak ve en az biri de komanditer (sorumluluğu sınırlandırılmış) ortak olmak kaydıyla en az 2 kişiyle kurulur. Komandite ortak sadece gerçek kişilerden olabilmesine rağmen, komanditer ortak hem gerçek, hem de tüzel kişilerden olabilir. Ortak sayısı bakımından bir üst sınır belirlenmemiştir. Hem komandite, hem de komanditer ortakların tamamı yabancı uyruklu olabilir. Sermaye miktarı bakımından ne bir taban, ne de bir tavan öngörülmüştür. Komandite ortak nakit, menkul veya gayrimenkul, fikri ve sınai haklar, menkul kıymetler, hak ve alacaklar, hatta emek dahi getirilebilmesine rağmen, komanditer ortağın emeğini sermaye olarak getirmesi mümkün değildir. Şirketin karar organı ortaklar kuruludur. Şirketin idaresi kuruluşta ana sözleşme ile, sonradan ise ortaklar kurulu kararıyla seçilecek idareciler tarafından yerine getirilir, aksi takdirde tüm komandite ortaklar idareci sayılır. Şirketin temsili ise yine kuruluşta ana sözleşme ile, sonradan ise ortaklar kurulu kararıyla seçilecek temsilciler tarafından yerine getirilir, aksi takdirde tüm idareciler temsilci sayılır. Hem idarecilerin, hem de temsilcilerin tamamı yabancı uyruklu olabilir. Denetim hakkı ise tüm ortaklara aittir. Şirketin tüzel kişiliği olduğu için şirket borçlarından dolayı sorumluluk birinci derecede şirkete, şirketin borçlarını karşılayamaması halinde ise ikinci derecede komandite ortaklara aittir. Ancak istisnai durumlarda şirketin alacaklıları, birinci derecede doğrudan doğruya komandite ortaklara haciz veya iflas yoluyla takipte bulunabilirler. Komanditer ortağın sorumluluğu ise şirkete koyduğu sermaye ile sınırlı olup, sermaye borcunu şirkete karşı yerine getirmişse, şirket alacaklılarına karşı herhangi bir sorumluluğu söz konusu değildir.

1.4. Anonim Şirket:

Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenmiş olan anonim şirketin tüzel kişiliği vardır. En az 5 gerçek veya tüzel kişiyle kurulur. Ortak sayısı bakımından bir üst sınır belirlenmemiştir. Ortakların tamamı yabancı uyruklu olabilir. Sermaye miktarı bakımından taban 50.000,- TL olmasına rağmen, herhangi bir tavan miktar öngörülmemiştir. Ortaklar sermaye olarak nakit, menkul veya gayrimenkul, fikri ve sınai haklar, menkul kıymetler, hak ve alacaklar getirilebilmesine rağmen, emeğini getirmesi mümkün değildir. Şirketin karar organı genel kuruludur. Şirketin idare ve temsili kuruluşta ana sözleşme ile, sonradan ise genel kurulu kararıyla seçilecek en az 3 kişiden oluşan yönetim kurulu tarafından yerine getirilir. Yönetim kurulu üye sayısı bakımından bir üst sınır belirlenmemiştir. Yönetim kurulu üyelerinin tamamı yabancı uyruklu olabilir. Şirketin denetimi ise yine kuruluşta ana sözleşme ile, sonradan ise genel kurulu kararıyla seçilecek en az 1 denetçi veya en çok 5 kişiden oluşan denetim kurulu tarafından yerine getirilir. Bir denetçi varsa onun, birden çok denetçi varsa yarısından bir fazlasının Türk uyruklu olması gerekir. Şirketin tüzel kişiliği olduğu için şirket borçlarından dolayı sorumluluk şirkete aittir. Ortaklar sadece şirkete karşı sermaye borcunu yerine getirilmekle sorumlu olup, şirket alacaklılarına karşı herhangi bir sorumlulukları yoktur. Yönetim kurulu üyeleri ve müdürler ise, Türk Ticaret Kanunu’nda öngörülen şartların varlığı halinde, şirkete, ortaklara ve şirket alacaklılarına karşı tüm malvarlıklarıyla sorumludurlar.

1.5. Limited Şirket:

Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenmiş olan limited şirketin tüzel kişiliği vardır. En az 2, en çok 50 gerçek veya tüzel kişiyle kurulur. Ortakların tamamı yabancı uyruklu olabilir. Sermaye miktarı bakımından taban 5.000,- TL olmasına rağmen, herhangi bir tavan miktar öngörülmemiştir. Ortaklar sermaye olarak nakit, menkul veya gayrimenkul, fikri ve sınai haklar, menkul kıymetler, hak ve alacaklar getirilebilmesine rağmen, emeğini getirmesi mümkün değildir. Şirketin karar organı ortaklar genel kuruludur. Şirketin idare ve temsili kuruluşta ana sözleşme ile, sonradan ise ortaklar genel kurulu kararıyla seçilecek en az bir veya birden çok müdür tarafından yerine getirilir. Bir müdür varsa o, birden çok müdür varsa tamamı yabancı uyruklu olabilir. Şirketin denetimi ortak sayısı 20 kişiyi aşan şirketlerde yine kuruluşta ana sözleşme ile, sonradan ise genel kurulu kararıyla seçilecek en az 1 denetçi veya en çok 5 kişiden oluşan denetim kurulu tarafından, ortak sayısı 20 kişi veya 20 kişiden az olan şirketlerde ise idare hak ve yetkisi bütün ortaklara ait değilse müdür olmayan ortaklara aittir. Ortak sayısı 20 kişiyi aşan şirkette bir denetçi varsa onun, birden çok denetçi varsa yarısından bir fazlasının Türk uyruklu olması gerekir. Şirketin tüzel kişiliği olduğu için şirket borçlarından dolayı sorumluluk şirkete aittir. Ortaklar sadece şirkete karşı sermaye borcunu yerine getirilmekle sorumlu olup, şirket alacaklılarına karşı herhangi bir sorumlulukları yoktur. Müdür veya müdürler ise, Türk Ticaret Kanunu’nda öngörülen şartların varlığı halinde, şirkete, ortaklara ve şirket alacaklılarına karşı tüm malvarlıklarıyla sorumludurlar.

1.6. Paylı Komandit Şirket:

Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenmiş olan paylı komandit şirketin tüzel kişiliği vardır. Ortaklardan en az biri komandite (sorumluluğu sınırlandırılmamış) ortak olmak kaydıyla en az 5 kişiyle kurulur. Komandite ortak sadece gerçek kişilerden olabilmesine rağmen, komanditer (sorumluluğu sınırlandırılmış) ortak hem gerçek, hem de tüzel kişilerden olabilir. Ortak sayısı bakımından bir üst sınır belirlenmemiştir. Hem komandite, hem de komanditer ortakların tamamı yabancı uyruklu olabilir. Sermaye miktarı bakımından ne bir taban, ne de bir tavan miktar öngörülmüştür. Komandite ortak nakit, menkul veya gayrimenkul, fikri ve sınai haklar, menkul kıymetler, hak ve alacaklar, hatta emek dahi getirilebilmesine rağmen, komanditer ortağın emeğini sermaye olarak getirmesi mümkün değildir. Şirketin karar organı komandite ortaklar kurulu ve komanditer genel kuruludur. Şirketin idaresi kuruluşta ana sözleşme ile, sonradan ise ortaklar kurulu kararıyla seçilecek idareciler tarafından yerine getirilir, aksi takdirde tüm komandite ortaklar idareci sayılır. Şirketin temsili ise yine kuruluşta ana sözleşme ile, sonradan ise ortaklar kurulu kararıyla seçilecek temsilciler tarafından yerine getirilir, aksi takdirde tüm idareciler temsilci sayılır. Hem idarecilerin, hem de temsilcilerin tamamı yabancı uyruklu olabilir. Şirketin denetimi ise yine kuruluşta ana sözleşme ile, sonradan ise genel kurulu kararıyla seçilecek en az 1 denetçi veya en çok 5 kişiden oluşan denetim kurulu tarafından yerine getirilir. Bir denetçi varsa onun, birden çok denetçi varsa yarısından bir fazlasının Türk uyruklu olması gerekir. Komandite ortaklar denetçi olamazlar. Şirketin tüzel kişiliği olduğu için şirket borçlarından dolayı sorumluluk birinci derecede şirkete, şirketin borçlarını karşılayamaması halinde ise ikinci derecede komandite ortaklara aittir. Ancak istisnai durumlarda şirketin alacaklıları, birinci derecede doğrudan doğruya komandite ortaklara haciz veya iflas yoluyla takipte bulunabilirler. Komanditer ortağın sorumluluğu ise şirkete koyduğu sermaye ile sınırlı olup, sermaye borcunu şirkete karşı yerine getirmişse, şirket alacaklılarına karşı herhangi bir sorumluluğu söz konusu değildir.

1.7. Kooperatif:

Kooperatifler Kanunu’nda düzenlenmiş olan kooperatifin tüzel kişiliği vardır. En az 7 gerçek veya tüzel kişiyle kurulur. Ortak sayısı bakımından bir üst sınır belirlenmemiştir. Sermaye miktarı bakımından taban 700,- TL olmasına rağmen, herhangi bir tavan miktar öngörülmemiştir. Ortaklar sermaye olarak nakit, menkul veya gayrimenkul, fikri ve sınai haklar, menkul kıymetler, hak ve alacaklar getirilebilmesine rağmen, emeğini getirmesi mümkün değildir. Kooperatifin karar organı genel kuruludur. Ancak ortak sayısı 1.000 kişinin üstünde olan kooperatiflerde, ana sözleşmede hüküm olmak kaydıyla, ortakların tümü ve temsilciler kurulu oluşturulabilir. Kooperatifin idare ve temsili kuruluşta ana sözleşme ile, sonradan ise genel kurulu kararıyla seçilecek en az 3 kişiden oluşan yönetim kurulu tarafından yerine getirilir. Yönetim kurulu üye sayısı bakımından bir üst sınır belirlenmemiştir. Kooperatifte yönetim kurulu üyelerinin tamamı Türk uyruklu olması gerekir. Kooperatifin denetimi ise yine kuruluşta ana sözleşme ile, sonradan ise genel kurulu kararıyla seçilecek en az 1 denetçi veya birden çok kişiden oluşan denetim kurulu tarafından yerine getirilir. Kooperatifte bir denetçi varsa onun, birden çok denetçi varsa tamamının Türk uyruklu olması gerekir. Kooperatifin tüzel kişiliği olduğu için kooperatif borçlarından dolayı sorumluluk kooperatife aittir. Ancak ana sözleşmede hüküm bulunması kaydıyla, ortaklar, kooperatifin borçlarını karşılayamaması halinde, kooperatifin alacaklılarına karşı ya tüm malvarlıklarıyla, ya da belirli bir malvarlıklarıyla sorumlu tutulabilirler. Aksi halde ortaklar sadece kooperatife karşı sermaye borcunu yerine getirilmekle sorumlu olup, kooperatif alacaklılarına karşı herhangi bir sorumlulukları yoktur. Yönetim kurulu üyeleri ise, Kooperatifler Kanunu’nda öngörülen şartların varlığı halinde, kooperatife, ortaklara ve kooperatif alacaklılarına karşı tüm malvarlıklarıyla sorumludurlar.

2. Şirketlerin Kuruluş Prosedürü:

2.1. Tüzel Kişiliği Olmayan Adi Şirketin Kuruluş Prosedürü:

Ortaklar arasında Borçlar Kanunu’nun adi şirketlere ilişkin hükümlerine uygun olarak bir ana sözleşme hakkında sözlü dahi olsa mutabata varılması gerekli ve yeterlidir.

2.2. Tüzel Kişiliği Olan Kollektif, Komandit, Anonim, Limited Ve Paylı Komandit Şirket İle Kooperatifin Kuruluş Prosedürü:

Ortaklar arasında Türk Ticaret Kanunu’nun kollektif, komandit, anonim, limited veya paylı komandit şirketlere ilişkin hükümlerine uygun olarak bir ana sözleşme hazırlanır, ana sözleşme ortaklar tarafından veya ortakların noter tasdikli vekaletine istinaden temsilcileri tarafından imzalanır ve ortakların veya temsilcilerinin imzası noterlikçe tasdik olunur (Yurt dışındaki bir noterlikçe düzenlenen vekaletnamenin, vekaleti tasdik eden noterin bulunduğu yer asliye mahkemesi tarafından “Apostille” şerhi ile onaylanması gerekir). Bu arada kurulacak şirketi temsil edecek şahıslara ilişkin imza beyannamesi ve kurulacak şirketin tutmakla zorunlu olacağı defterler noterde tasdik ettirilir (Yurt dışındaki bir noterlikçe düzenlenen imza beyannamesinin, imza beyannamesini tasdik eden noterin bulunduğu yer asliye mahkemesi tarafından “Apostille” şerhi ile onaylanması gerekir). Kuruluşu Sanayi Ve Ticaret Bakanlığı iznine tabi anonim şirketlerde, ortaklar, bir dilekçe ekinde 5 nüsha ana sözleşme taslağı ile Sanayi Ve Ticaret Bakanlığı’na başvurur. Sanayi Ve Ticaret Bakanlığı tarafından evraklar üzerinde mevzuata göre yapılan inceleme sonucunda, ana sözleşmesi mevzuata uygun olan anonim şirketin kuruluşuna izin verilir. Bilahare ortaklar, bir dilekçe ekinde (kuruluşu Sanayi Ve Ticaret Bakanlığı iznine tabi anonim şirketlerde Sanayi Ve Ticaret Bakanlığı tarafından onaylı) 4 nüsha ana sözleşme, şirketi temsil edecek şahıslara ilişkin 2 nüsha imza beyannamesi, ortaklardan gerçek kişi olanların 2 nüsha noterlikçe tasdikli pasaport suretleri ve tercümesi, ortaklardan tüzel kişi olanların 2 nüsha ticaret sicilince tasdikli ticaret sicil belgeleri ve tercümesi, ortaklarca imzalanmış 3 nüsha kuruluş bildirim formu, ortaklarca imzalanmış 1 nüsha taahhütname, ortaklarca imzalanmış fotograflı 1 nüsha oda kayıt beyannamesi ile birlikte kurulacak şirketin merkezinin bulunduğu yerde bulunan ticaret odasına bağlı ticaret siciline başvurur (Yurt dışındaki bir noterlikçe tasdik olunan pasaport suretlerinin veya yurt dışındaki bir ticaret sicilince düzenlenen ticaret sicli belgelerinin, ilgili evrakı tasdik eden noterin veya ticaret sicilinin bulunduğu yer asliye mahkemesi tarafından “Apostille” şerhi ile onaylanması gerekir). Ticaret sicili tarafından evraklar üzerinde mevzuata göre yapılan inceleme sonucunda, ana sözleşmesi ve ana sözleşmesi ekindeki evrakları mevzuata uygun olan şirketin kuruluşuna izin verilerek, şirket ticaret siciline kaydolunur. Ticaret siciline kayıt ile kollektif, komandit, anonim, limited veya paylı komandit şirket tüzel kişilik kazanır.

2.3. Kooperatifin Kuruluş Prosedürü:

Ortaklar arasında Kooperatifler Kanunu’nun kooperatiflere ilişkin hükümlerine uygun olarak bir ana sözleşme hazırlanır, ana sözleşme ortaklar tarafından veya ortakların noter tasdikli vekaletine istinaden temsilcileri tarafından imzalanır ve ortakların veya temsilcilerinin imzası noterlikçe tasdik olunur (Yurt dışındaki bir noterlikçe düzenlenen vekaletnamenin, vekaleti tasdik eden noterin bulunduğu yer asliye mahkemesi tarafından “Apostille” şerhi ile onaylanması gerekir). Bu arada kurulacak şirketi temsil edecek şahıslara ilişkin imza beyannamesi ve kurulacak şirketin tutmakla zorunlu olacağı defterler noterde tasdik ettirilir (Yurt dışındaki bir noterlikçe düzenlenen imza beyannamesinin, imza beyannamesini tasdik eden noterin bulunduğu yer asliye mahkemesi tarafından “Apostille” şerhi ile onaylanması gerekir). Bilahare ortaklar, bir dilekçe ekinde 5 nüsha ana sözleşme taslağı ile birlikte kurulacak kooperatifin merkezinin bulunduğu yerde bulunan Sanayi Ve Ticaret Bakanlığı İl Müdürlüğü’ne başvurur. Sanayi Ve Ticaret Bakanlığı İl Müdürlüğü tarafından mevzuata göre evraklar üzerinde yapılan inceleme sonucunda, ana sözleşmesi mevzuata uygun olan kooperatifin kuruluşuna izin verilir. Daha sonra ortaklar, bir dilekçe ekinde Sanayi Ve Ticaret Bakanlığı İl Müdürlüğü tarafından onaylı 4 nüsha ana sözleşme, şirketi temsil edecek şahıslara ilişkin 2 nüsha imza beyannamesi, ortaklardan gerçek kişi olanların 2 nüsha noterlikçe tasdikli pasaport suretleri ve tercümesi, ortaklardan tüzel kişi olanların 2 nüsha ticaret sicilince tasdikli ticaret sicil belgeleri ve tercümesi, ortaklarca imzalanmış 3 nüsha kuruluş bildirim formu, ortaklarca imzalanmış 1 nüsha taahhütname, ortaklarca imzalanmış fotograflı 1 nüsha oda kayıt beyannamesi ile birlikte kurulacak kooperatifin merkezinin bulunduğu yerde bulunan ticaret odasına bağlı ticaret siciline başvurur (Yurt dışındaki bir noterlikçe tasdik olunan pasaport suretlerinin veya yurt dışındaki bir ticaret sicilince düzenlenen ticaret sicli belgelerinin, ilgili evrakı tasdik eden noterin veya ticaret sicilinin bulunduğu yer asliye mahkemesi tarafından “Apostille” şerhi ile onaylanması gerekir). Ticaret sicili tarafından evraklar üzerinde mevzuata göre yapılan inceleme sonucunda, ana sözleşmesi ve ana sözleşmesi ekindeki evrakları mevzuata uygun olan kooperatifin kuruluşuna izin verilerek, kooperatif ticaret siciline kaydolunur. Ticaret siciline kayıt ile birlikte kooperatif tüzel kişilik kazanır.